Begrijpen en Communiceren: Een Inleiding tot Transactionele Analyse
In ons leven nemen we voortdurend beslissingen over wie we zijn, wie anderen zijn en hoe de wereld om ons heen functioneert. Deze beslissingen, gevormd door onze ervaringen in de vroege jeugd, vormen de basis van ons persoonlijk script. Een van de benaderingen die ons helpt deze dynamiek te begrijpen is Transactionele Analyse (TA).
De Drie Egoposities
TA, ontwikkeld door Eric Berne, benadrukt drie concepten of egoposities die ons denken, voelen en handelen sturen:
Ouder: Reacties die we hebben overgenomen van onze ouders of gezaghebbende figuren.
Volwassene: Logische, evenwichtige en realistische reacties.
Kind: Reacties gebaseerd op onze ervaringen en emoties uit onze kindertijd.
Deze egoposities vormen de basis van onze interacties en keuzes in het leven.
Het Belang van Erkenning en Structuur
Binnen TA draait alles om erkenning en structuur, die elkaar aanvullen. Een 'stroke', ofwel erkenning, is essentieel voor ons gevoel van bestaan. Strokes kunnen positief of negatief zijn, afhankelijk van de context en de intentie achter de boodschap. Daarnaast zijn er plastic strokes, die oppervlakkig of beleefd zijn, en geconserveerde strokes, herinneringen aan eerdere erkenningen.
Drivers: Onbewuste Sturende Boodschappen
Ons gedrag wordt vaak gestuurd door 'drivers', boodschappen die we in onze jeugd hebben geïnternaliseerd. Deze drivers omvatten berichten als "wees perfect", "wees sterk", "doe je best", "doe anderen een plezier" en "schiet op". Ze beïnvloeden ons scriptgedrag en onze interacties met anderen.
Het Kikkergevoel en Scriptbesluiten
Het 'kikkergevoel' is een term die verwijst naar een diepgeworteld gevoel van onbehagen dat voortkomt uit ons persoonlijke script. Dit script wordt gevormd door de beslissingen die we als kind hebben genomen en die diep verankerd liggen in ons onderbewustzijn. Deze beslissingen vormen als het ware de blauwdruk voor ons leven en bepalen hoe we omgaan met situaties en uitdagingen.
Een voorbeeld van zo'n beslissing kan zijn dat we hebben geleerd om altijd aardig en meegaand te zijn om liefde en goedkeuring te ontvangen. Deze overtuiging kan ons in latere situaties in de weg zitten, bijvoorbeeld als we moeite hebben om grenzen te stellen of voor onszelf op te komen.
Het kikkergevoel ontstaat wanneer deze diepgewortelde overtuigingen niet langer passen bij de realiteit van ons leven. We kunnen ons dan gevangen voelen in een patroon van gedrag dat niet langer effectief is, maar waar we toch aan vasthouden uit gewoonte of angst voor verandering. Het kan moeilijk zijn om ons script aan te passen omdat het diep geworteld is in ons onderbewustzijn en vaak niet bewust erkend wordt. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie, stagnatie en een gebrek aan vervulling in het leven.
Toepassing in Coaching en Interacties
Als coach kunnen we TA gebruiken om cliënten bewust te maken van hun egoposities en scriptbesluiten. Door te herkennen welke egopositie dominant is en welke ondergeschikt, kunnen we cliënten helpen om bewuster te reageren en effectievere keuzes te maken. Dit kan het individu helpen om gezondere relaties te ontwikkelen en persoonlijke groei te bevorderen.
Transactionele Analyse biedt niet alleen inzicht in ons eigen gedrag, maar ook in dat van anderen. Door bewust te worden van de egoposities en interactiepatronen kunnen we effectievere communicators worden en meer voldoening halen uit onze relaties en interacties.
Uit Handboek Coach
Herberd Prinsen & Joop Groenendijk
www.hpc.nu