Groepsvorming
Naast kennismaking is groepsvorming ook erg belangrijk. Vanaf het moment dat leerlingen in een nieuwe groep bij elkaar in de klas komen, ontwikkelen zij zich tot een groep met voor die groep bepalende kenmerken. Deze kenmerken betreffen onderlinge sfeer en veiligheid, de mate waarin wordt samengewerkt en de opstelling van de groep ten opzichte van de leertaken die de mentor aanbiedt (uit ‘Mentor van nu’).
Er zijn vijf fasen te onderscheiden:
- Oriëntatie
- Socialisatie
- Confrontatie
- Stabilisatie
- Afscheid
- Oriëntatiefase;
In deze fase is de belangrijkste vraag: ‘Hoe pas ik met mijn taalgebruik, mijn uiterlijk en mijn kleding in deze groep?’ Er wordt vooral heel erg naar elkaar gekeken en geluisterd. Daarbij houden leerlingen hun onderlinge interacties scherp in de gaten. Tegelijkertijd proberen ze hun autonomie te behouden. Ze zijn op zoek naar veiligheid. Deze oriëntatiefase duurt bij geheel nieuwe groepen circa twee weken.
- Socialisatiefase;
In deze fase kun je als mentor, als je daadwerkelijk contact maakt met de klas, veel invloed uitoefenen op de uiteindelijke sfeer in de klas. Je maakt als mentor deel uit van de groep en je geeft er leiding aan. Als je dat doet op een manier die verbindend is, laat je zien hoe je met je leerlingen om wilt gaan en geef je een voorbeeld van de manier waarop zij met elkaar zouden kunnen omgaan. In deze fase ontstaan de verschillende rollen in de groep. De normen en waarden, die belangrijk zijn om als groep goed te kunnen functioneren, bespreekbaar maken en duidelijke afspraken maken. En belangrijk om veel tijd te steken in je leerlingen goed te leren kennen en zij elkaar. Kwaliteiten geven aan elkaar helpt om elkaar beter te leren kennen en begrijpen.
- Confronterende fase;
In deze fase ligt de nadruk heel sterk op onderlinge relaties en relatie van de leerlingen met de mentor. Als de eerste twee fase niet goed doorlopen zijn, ontstaat er vaak een onveilige sfeer. Om die reden is alertheid op de onderlinge veiligheid tijdens de eerste twee fasen van groot belang. Wanneer je als mentor er in slaagt op een positieve manier de groep door de eerste twee fasen heen te loodsen, wordt de kans op een veilige sfeer en positieve verloop in de groep veel groter.
- Stabilisatiefase;
In deze fase stabiliseert de groep zich en de rollen en gedragscodes liggen min of meer vast. Het is voor de mentor van belang om veiligheid, de resultaten en de motivatie in de gaten te houden. Klassengesprekken zijn regelmatig nodig om dit in beeld te krijgen.
- Afscheid;
Het is belangrijk om als mentor aandacht te geven aan wat is geweest; de goede momenten, bijzondere gebeurtenissen en leermomenten. Belangrijk is dat leerlingen zich daarover uitspreken. Daarnaast wat jij als mentor in je leerlingen hebt gewaardeerd en wat je hen voor de toekomst toewenst. De afscheidsfase kan op verschillende momenten: vlak voor de zomervakantie of bij een examen, maar ook bij het afsluiten van een periode of het afronden van een belangrijke opdracht. Tijdens de ontwikkeling van het groepsproces, is het van groot belang dat de leerlingen in een veilige sfeer leren samenwerken. Daarom volgen de aankomende weken op onze website, facebookpagina en linkedIn oefeningen die je kunt doen om subgroepjes te vormen, zo opgezet dat de leerlingen zich eigen maken dat een indeling op basis van verschillen kan plaatsvinden zonder een oordeel te vellen over die verschillen. Zo wordt samenwerking tussen leerlingen bevorderd, waardoor de eerste fasen in het groepsproces goed worden doorlopen.
Herberd Prinsen